Noradrenaline - neurotransmitter en hormoon

Noradrenaline is een neurotransmitter, maar ook een hormoon. Het oefent complexe effecten uit op zowel de activiteit van de hersenen zelf, en noradrenaline beïnvloedt veel verschillende processen in het lichaam, zoals een verhoging van de bloeddruk en het stimuleren van de afbraak van vetweefsel. Noradrenaline en de invloed ervan op individuele receptoren die ermee verband houden, zijn zo belangrijk dat artsen de kennis over hen gebruiken - geneesmiddelen die het noradrenerge systeem beïnvloeden, worden gebruikt bij de behandeling van zowel hypertensie als depressie.

Noradrenaline(ook bekend alsnoradrenaline ) in het menselijk lichaam is in de eerste plaats een van de belangrijkste neurotransmitters in het zenuwstelsel, deze verbinding - uitgescheiden vóór de bijnieren - speelt ook een rol in het lichaam als een van de hormonen. De naam van dit molecuul komt van de bijnieren - het woord noradrenaline komt van de Latijnse term die kan worden vertaald als "rond de nieren".

Noradrenaline is te vinden in de structuren van het centrale zenuwstelsel, waar het wordt uitgescheiden door de zogenaamde noradrenerge neuronen. Deze neurotransmitter speelt echter ook een belangrijke rol in het autonome systeem zelf - naast adrenaline is noradrenaline de basisneurotransmitter in het sympathische zenuwstelsel.

Noradrenaline: chemische structuur en synthese

Noradrenaline is geclassificeerd als een van de catecholamines (monoamines). Het wordt gevormd in een complexe cyclus van veranderingen waarbij het primaire substraat het aminozuur tyrosine is. Het eerste product dat ontstaat bij de complexe synthese van noradrenaline is L-DOPA. Deze verbinding produceert op zijn beurt dopamine, dat - in een reactie die wordt gekatalyseerd door het enzym dopamine β-hydroxylase - wordt omgezet in noradrenaline.

Noradrenaline: effecten zijn afhankelijk van het type gestimuleerde receptoren

Het kan niet gezegd worden dat noradrenaline altijd op dezelfde manier werkt. Welnu, de effecten van noradrenalinestimulatie van cellen zijn sterk afhankelijk van de exacte noradrenerge receptor waaraan de stof zich bindt. Er zijn minstens vijf noradrenerge receptoren en dit zijn de volgende receptoren:

• α1: receptoren die voornamelijk voorkomen in gladde spieren, waarvan de activering leidt tot samentrekking van dit type spiercellen,
• α2: presynaptische receptoren (gelegen ophet presynaptische uiteinde van de synaps, d.w.z. degene die neurotransmitters afgeeft aan de synaptische spleet), waarbij de hechting van noradrenaline daaraan leidt tot remming van de verdere afgifte van noradrenaline of andere neurotransmitters van een bepaald presynaptisch uiteinde,
• β1: de belangrijkste plaats waar deze receptoren zich bevinden, zijn de cellen van de hartspier, waardoor ze onder andere worden gestimuleerd, om de hartslag te verhogen, maar ook om de contractiliteit van hartspiercellen te verhogen,
• β2: receptor aanwezig op gladde spiercellen in bronchiën, maagdarmkanaal of in bloedvaten, stimulatie van deze receptoren leidt tot spierontspanning; stimulatie van β2-receptoren leidt ook tot de activering van het enzym glycogeenfosforylase, wat resulteert in het optreden van glycogenolyse,
• β3: een type noradrenerge receptoren dat voornamelijk voorkomt in vetweefselcellen, hun stimulatie door noradrenaline leidt tot lipolyse (d.w.z. de afbraak van vetweefsel).

Noradrenaline: werking van noradrenaline in het zenuwstelsel

In het algemeen kan noradrenaline - net als adrenaline - worden behandeld als een van de basisstoffen die het lichaam mobiliseert om klaar te zijn en het klaar maakt om verschillende uitdagingen aan te gaan. De functies van noradrenaline in de structuren van het zenuwstelsel zijn echter anders dan in andere organen van het menselijk lichaam.

In het centrale zenuwstelsel worden de grootste clusters van adrenerge neuronen (de zenuwcellen die noradrenaline produceren) gevonden in het blauwachtige gebied van de pons in de hersenen. Deze neuronen leiden echter hun zenuwuiteinden (axonen) naar talrijke gebieden van het zenuwstelsel waar adrenerge receptoren zich bevinden - de combinatie van noradrenaline met deze receptoren leidt tot het optreden van de effecten van deze neurotransmitter. Vanaf de blauwachtige plaats worden axonen gericht naar structuren zoals bijvoorbeeld de thalamus, amygdala of hypothalamus, de uiteinden van adrenerge neuronen worden ook gericht naar de hersenschors, striatum of centra in het ruggenmerg.

De effecten van noradrenaline op het zenuwstelsel zijn ten minste meerdere, de belangrijkste zijn de effecten van deze stof op:

• toenemende aandacht en alertheid,
• het proces van het onthouden van nieuwe informatie verbeteren, maar ook het herinneren van eerder herinnerde informatie bevorderen,
• verbetering van het concentratievermogen

Noradrenaline: werking op individuele organenvan het organisme

De reacties die in het lichaam optreden onder invloed van noradrenaline zijn in feite een typische weerspiegeling van de functie van het sympathische zenuwstelsel, dat wil zeggen, het deel van het autonome zenuwstelsel dat belast is met het mobiliseren en gereedmaken van het lichaam om te vechten of te vluchten. Van de verschillende verschijnselen die optreden als gevolg van de stimulatie van organen door noradrenaline, kunnen de volgende worden genoemd:

• verhoging van de bloeddruk (door vernauwing van bloedvaten),
• verhoging van de bloedglucose (dit gebeurt door verschillende mechanismen, de verhoging van de bloedglucose is te wijten aan de eerder genoemde verhoogde activiteit van glycogeenfosforylase, maar ook aan het feit dat de alvleesklier onder invloed de secretie van glucagon verhoogt van noradrenaline),
• pupilverwijding,
• verhoging van de afgifte van renine door de nieren, evenals natriumretentie in het lichaam,
• verhoging van de afbraak van vetweefsel,
• het vertragen van de perist altiek in het spijsverteringskanaal en het verminderen van de bloedtoevoer naar de structuren die betrokken zijn bij het verteren van voedsel (herverdeling van bloed is in dit geval gericht op het overbrengen van het zelfs naar de spieren, het hart of de hersenen - dat wil zeggen om die structuren die het belangrijkst zijn in het geval van de noodzaak om het lichaam te mobiliseren om te handelen)

Noradrenaline: het gebruik van noradrenaline en het effect op adrenerge receptoren in de geneeskunde

Noradrenaline zelf wordt soms als medicijn gebruikt, het is vooral geïndiceerd bij levensbedreigende omstandigheden. De belangrijkste indicatie voor toediening van noradrenaline is septische shock. Op deze afdeling da alt als gevolg van de gegeneraliseerde vasodilatatie de bloeddruk en daardoor veroorzaakt de toediening van noradrenaline aan de patiënt (die immers de vaatwanden vernauwt) een verhoging van de bloeddruk.

Bij de behandeling van verschillende ziekten gebruikt de geneeskunde niet alleen noradrenaline zelf, maar ook preparaten die noradrenerge receptoren beïnvloeden. Voorbeelden zijn:

• preparaten uit de bètamimetische groep: deze geneesmiddelen (zoals salbutamol of fenoterol) worden onder meer gebruikt in bij patiënten met astma en het gebruik ervan - door de spiercellen in de luchtwegen te ontspannen - leidt tot bronchodilatatie,
• middelen uit de groep van bètablokkers (bijv. metoprolol, bisoprolol): blokkers van bèta-adrenerge receptoren worden onder andere gebruikt bij bij patiënten met arteriële hypertensie, maar ook bij patiënten met hartritmestoornissen (bijv. atriumfibrilleren),
• geneesmiddelen uit de groep van alfablokkers (bijv. doxazosine):Deze middelen worden, net als bètablokkers, gebruikt bij de behandeling van hypertensie, maar ook bij patiënten met prostaathyperplasie,
• preparaten uit de groep van alfa-agonisten: geneesmiddelen die α2-adrenerge receptoren stimuleren (d.w.z. die receptoren waarvan de stimulatie leidt tot een vermindering van de afgifte van noradrenaline uit zenuwcellen) kunnen worden gebruikt bij de behandeling van hypertensie - een voorbeeld van zo'n medicijn is methyldopa, een van de basisantihypertensiva die bij zwangere patiënten worden gebruikt.

Preparaten die de noradrenerge transmissie in het zenuwstelsel beïnvloeden, spelen ook een belangrijke rol in de psychiatrie. Een voorbeeld van het gebruik van deze medicijnen is de behandeling van depressie - bij patiënten die aan deze ziekte lijden, worden bijvoorbeeld SNRI-medicijnen (serotonine- en noradrenalineheropnameremmers) gebruikt. Preparaten die de afgifte van noradrenaline verhogen (zoals bijvoorbeeld amfetaminederivaten of methylfenidaat) worden soms gebruikt in het geval van ADHD, waarbij de concentratie- en aandachtstekorten theoretisch gerelateerd kunnen zijn aan noradrenalinetekorten in de structuren van het centrale zenuwstelsel.

Over de auteurBoog. Tomasz Nęcki Afgestudeerd aan de medische faculteit van de medische universiteit van Poznań. Een bewonderaar van de Poolse zee (die het liefst langs de kust slentert met een koptelefoon in zijn oren), katten en boeken. Bij het werken met patiënten concentreert hij zich erop altijd naar hen te luisteren en zoveel tijd door te brengen als ze nodig hebben.

Lees meer artikelen van deze auteur